Anarşizm, hiyerarşik olmayan, yani sınıfların olmadığı devletsiz toplum düzenini savunan felsefi bir akımdır. Devlet ve devlet benzeri, toplum üzerinde baskı ve güç oluşturan tüm egemen güçlerin hakimiyetinin, insan doğasına uygun olmadığını ileri sürer.
Anarşizm akımı, İnsan doğasına uygun olmayan bu yapıların, insana mutsuzluktan başka bir şey getirmeyeceği inancındadır. İnsanlar devlet olmadan karşılıklı yardımlaşma ve destekleşme ile oldukça mutlu yaşayabilirler düşüncesindedir
Anarşizmin Tarihi kökleri
Anarşizm her ne kadar 19. Yüzyılda gelişen bir akım olsa da, kökenleri itibarıyla antik çağa kadar dayanmaktadır. Anarşist felsefenin ilk çağda en önemli temsilcisişüphesiz Stoacı felsefe akımıdır.
Stoacılara göre insan doğuştan doğası gereği iyilik üzerine doğar. Dolayısıyla böylesi bir doğaya sahip olan insanoğlunun devlet gibi baskıcı bir kuruma ihtiyacı yoktur.İnsaoğlu devlete ihtiyaç duymadan devletsiz bir toplumda da yaşayabilir.
Onlara göre erdemli bir insanın ahlaki davranışlar göstermesi için baskıcı bir devlet otoritesine ihtiyacı yoktur. Antik çağda anarşizmin bir diğer örneğini Uzakdoğu’nun gizemli akımı Taoizm de görüyoruz. Taoizme göre, devlet olmadan da insanlar uyumlu bir toplum içerisinde yaşayabilirler. Devletler toplumları düzene sokmak için yasa yaparlar.Fakat her yasa doğal bir ortamda yaşayan insanlar tarafından tepkiyle karşılanır. Devlet bu tepkiyi bastırmak için daha fazla yasa yapar ve baskıyı artırır.Doğal olarak insanların baskı ve otoriteye tepkisi artar.
Taoizme göre bu kısır döngü insanları daha fazla mutsuz ve yoksul yapar. Baskıyla bir çiçeği güzel yapamayacağınız gibi, baskı ve otoriteyle bir toplumu daha mutlu yapamazsınız.sistemleşmeye başladı.
Anarşizm akımının öncüleri şunlardır:
- İngiliz William Godwin
- Alman Max Stirner
- Fransız Proudhon
- Rus Bakounine
- Kropotkine
- Tolstoy
Bunlar Proudhon ve Stirner’in öncüsü olan bireyci anarşizm Kropotkin’in öncülüğünü yaptığı komünist anarşizmdir. Fakat her iki akımında ortak noktası bireylerin devletbaskına bırakılmayacak kadar değerli olmasıdır. Anarşizm’de devlet ve toplum yüceltilmez, değerli olan tek tek bireylerdir. Anarşizm, bireyin özgürlüğüne ve aklına, yükümlülük vesorumluluk getirip doğal özgürlüğünü elinden alabilecek tüm ahlaki ve hukuki otoriteleri reddeder.
Bu akıma göre hiçbir hukuki sınırlamanın olmadığı bir toplumda asla kargaşa çıkmaz. Çünkü insan özgür ve iyi bir doğaya sahip olarak doğarİnsanı kötü yapan ekonomik eşitsizlik ve sosyal adaletsizliklerdir. Bir yaşındaki bir bebeğin kötülüğünden kim bahsedebilir ki. Hayatında Kötü kalpli bir bebek görmüş hiç kimse olamaz.Anarşizmde, özgür ve erdemli insanların birbirine yardım
ettiği bir hayat mümkün olacağı görüşü hakimdir Anarşist akımlar, toplumu düzenleyen hukuk kurallarını reddederek yerine bireylerin aralarında yapacağı sözleşmeleri koyar.
Bir bireyin herhangi bir sözleşmeye girmesi tamamen kendi iradesinde olacaktır. Fakat hukuk kurallarını o toplumda doğduysanız kabul etmek dışında bir alternatifiniz olamaz. Bireyin bir sözleşmeye girmesi onun özgürlüğünü kısıtlamayacaktır. Çünkü bu sözleşme bireyin iradesine dayanmaktadır.
Proudhon’a göre Anarşizm ile birlikte tüm dünyadaki devletleri ortadan kaldırmak mümkündür. Bu otoritelerin yerine bireylerin tamamen özgürcekatıldıkları komünal topluluklar olacaktır. Bireyler özgürce bir aileye, aileler bir araya gelerek komünlere, komünlerde bir araya gelerek federasyonlara katılabilir.
Proudhon’a göre insanın doğal ve doğal olmayan hakları vardır.
Özgürlük, güvenlik, eşitlik bir bireyin doğuştan getirdiği, toplumsal bir varlığa dönüşmesinde de önemli ve zorunlu bir görev üstlenen haklarıdır. Fakat özel mülkiyet bu türden bir hak değildir.
Proudhon’a göre özel mülkiyet hırsızlıktır ve insanların ayrılmasına neden olur.
Proudhon aynı zamanda ortak mülkiyet anlayışına karşıdır. Çünkü böylesi bir hak anlayışı hem insan doğasına terstir hem de toplumların dinamik yapılarına uygun düşmez. Fakat komünist anarşizm bireyci anarşizmden farklı olarak ortak mülkiyet anlayışına sahiptir.