Deyim gerçek anlamının dışında kullanılan, birden çok sözcükten meydana gelip bir kavramı ya da eylemi farklı bir dil yöntemi ile anlatmaya yarayan kalıplaşmış sözcük topluluklarıdır. Ancak çok az da olsa gerçek anlamı ile kurulmuş deyimler bulunabilmektedir.
Yapım eki ve kaynaştırma eki alarak türetilmiş olan deyim sözcüğü ‘demek’ eylemini belirtmektedir. Deyim , düşünce ya da olayları farklı ve ilgi çekici bir dil yöntemi ve kalıplaşmış bir cümle yapısı ile oluşturarak, aynı anlama dahi gelseler kelimelerin yerleri değiştirildiğinde ifadedeki ahengi bozulabilen söz öbekleridir. Atasözleri ile sıkça karıştırılan deyimler, aslında bir takım özellikleri ile atasözleri ile benzerlikler gösterebilmektedirler.
Ancak cümle yapıları ve dizilişleri itibari ile onlardan ayrılmaktadırlar. Her ikisi de kalıplaşmış cümlelerden oluşmalarına rağmen, atasözünün aksine deyim, genel bir kural belirtme niteliğine sahip değildir. Atasözleri nasihat vermek, yol göstermek amacı ile oluşturulurken deyimler, herhangi bir kavramı ya da olayı farklı ve ilgi çekici bir yöntem ile ifade etmeyi hedefler.
Deyimler en az iki sözcükten oluşan söz grupları olup, mecaz anlamlar taşıyarak günlük konuşmaya renk katan ifadeler dizinidir. Gerçek anlamı dışındaki deyimler başka dillere çevrilemezler.
Örnek Deyimler
- Ağzını aramak,
- Fikir yürütmek,
- Burun kıvırmak,
- Kara cahil,
- Çenesi düşmek,
- Ayak diremek,
- Laf ebesi, Buyur etmek,
- Başını alıp gitmek,
- Faka basmak,
- Bin dereden su getirmek,
- Dara düşmek, İbret almak,
- İcabına bakmak,
- Pabucu dama atılmak,
- Paçayı kurtarmak vs.